مقاومت در لحظه آخر در وین

پایگاه رهنما:

گزارش‌های اندیشکده‌ها و رسانه‌های جریان اصلی و نقل قول‌های صورت گرفته از اختلافات بین سران کاخ سفید و کنگره آمریکا در مورد توافق برجام به ویژه طی دو هفته گذشته مبتنی است بر ارسال پیام غیرمستقیم برای پیگیری سه مسیر متفاوت در مذاکرات از سوی آمریکا اشاره دارد. پرهیز از مسیر دیپلماسی و تداوم فشارهای اقتصادی و امنیتی، ادامه کارزار فشار حداکثری برای مهار ایران) تلاش برای دستیابی به یک «توافق موقت» (آنچه آن را سند جدید بیست صفحه‌ای نام داده‌اند) با هدف خریدن زمان برای ادامه گفتگوها در آینده در جهت دستیابی به یک توافق جامع‌تر و طولانی‌تر و استفاده از تاکتیک «کمتر در برابر کمتر» بر مبنای بخشی از سند برجام به موازات ادامه کارزار رسانه‌ای با هدف زمینه چینی برای ایجاد اجماع حداکثری علیه ایران در همه حوزه‌های مورد چالش با غرب و انداختن گفتگوها در ریلی که خودبخود منجر به یک توافق به اصطلاح طولانی‌تر و قوی‌تر شود، بخشی از سنگ اندازی های واشنگتن در ماه‌های اخیر است.

رسانه‌ها و مقامات آمریکایی با بکارگیری استانداردهای دوگانه و زیر پا گذاشتن حق ایران مبنی بر دارا بودن فناوری صلح آمیز هسته‌ای از سوی کشورمان، تلاش می‌کنند تا هم فضای ترس و ایران هراسی را احیاء کرده و هم طوری فضاسازی کنند که بدون حضور مستقیم آمریکا بر سر میز مذاکرات توافقی حاصل نخواهد شد. همه فشارهای سیاسی اقتصادی و بازی‌های آمریکا با کلمات و گزاره‌هایی مثل «توافق موقت»، «طرح ب»، «بازگشت متقابل به برجام»، «احیای زمان بندی شده توافق»، «سند جدید

حال با توجه به مقدمه گفته شده به چرایی نگرانی‌های موجود از روند فعلی مذاکرات می‌پردازیم:

1. 1. به نظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیل نگرانی برخی‌ها در جبهه انقلاب رفتار ابهام آمیز آمریکا و بازی‌های این کشور برای خارج کردن ریل اصلی مذاکرات که در اصل مذاکرات احیای برجام است به مسیر فرعی «مذاکره مستقیم با هدف اعمال فشار برای دستیابی به برخی دستاوردهای خاص در مدتی کوتاه است.
2. 2. آمریکا حاضر نیست برجام را احیاء کند و در تلاش است طی یک سند توافقی (توافق هسته‌ای دیگر!) با دادن امتیازهای کوچک و غیرقابل تضمین، امتیازات بزرگی بگیرد و در ادامه در قالب یک اجماع جهانی و با دستاویز حل معضلات از طریق مذاکره مستقیم و الگو قرار دادن برجام، یک توافق کاملاً جدید (توافق جامع‌تر و طولانی‌تر) را عملیاتی کند.

۳. از طرفی، دست کم در ظاهر، تکلیف مواضع جریانات اصلی در داخل آمریکا پیرامون توافق از هر نوع آن مشخص نیست. انتخابات میان دوره‌ای کنگره در پیش است و زورآزمایی دو حزب اصلی آمریکا یعنی جمهوری خواهان و دموکرات‌ها وارد مراحل تازه‌ای شده است. نمایندگان جمهوری خواه و برخی نمایندگان دموکرات کنگره در حال فشار به دولت بایدن برای عدم بازگشت به برجام هستند.

۴. جمهوری خواهان با هدف استفاده ابزاری از وین دست کم در شرایط فعلی و برای کوتاه مدت در انتخابات میان دوره‌ای کنگره، وارد میدان مخالفت سفت و سخت با احیای برجام شده‌اند. دموکرات‌ها هم یکی به میخ می‌زنند یکی به نعل تا هم فرصت توافق با ایران را از دست ندهند و هم در انتخابات میان دوره‌ای در مقابل رقیب جمهوری خواه دست خالی و منفعل باقی نمانند.

۵. در حال حاضر بحث بر سر این است که با توجه به کاهش محبوبیت بایدن و شکست‌های آمریکا در سیاست خارجی و برخی چالش‌های عمده اقتصادی داخلی طی یک سال گذشته، احتمال شکست دموکرات‌ها در کنگره چقدر است. تحلیل گران معتقدند که شکست دموکرات‌ها در حال حاضر قطعی به نظر می‌رسد، اگرچه هنوز زمان باقی است و احتمال هر تغییر و تحولی را باید داد.

۶. لازم به توضیح است که روال انتخابات کنگره طی دوره‌های گذشته به این صورت بوده است که حزبی که دولت را در دست دارد، در کنگره کرسی از دست می‌دهد. این اتفاق در سال ۲۰۱۸ برای ترامپ و در سال ۲۰۱۰ برای باراک اوباما رخ داد.

7. 7. دیگر نگرانی اساسی که ذهن بخشی از جریان انقلاب را به شدت درگیر خود کرده است آنجایی رخ می‌نماید که اگر کنگره دست جمهوری خواهان بیفتد، می‌توانند با تصویب قوانین تحریمی در توافق احتمالی بین ایران و آمریکا اختلال ایجاد کنند و به همان راحتی که ترامپ از برجام خارج شد، کنگره هم سنگ لای چرخ توافق نصفه و نیمه بایدن با ایران بگذارد.

۸. از سوی دیگر، گزارش نیویورک تایمز نشان می‌دهد که مهمترین موضوع مورد اختلاف مذاکرات که به گفته یکی از دیپلمات‌های ارشد آمریکا با پیشرفت واقعی همراه بوده و در این نقطه متوقف مانده است به موضوع چگونگی ایجاد محدودیت‌ها در حوزه تولید سوخت هسته‌ای برای پیشگیری از توسعه بمب هسته‌ای از سوی ایران بر می‌گردد که به خودی خود نگران کننده و مبهم است، چون تا پیش از این صحبت بر سر این بود که اختلاف اصلی بر سر موضوع راستی آزمایی و میزان تحریم‌هایی است که قرار است علیه ایران برداشته شوند.

امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در آخرین توئیت خود نوشته: «ما با جدیت در حال بررسی متن توافق هستیم. امروز با آقای بورل تلفنی گفتگو داشتم. همکارم آقای باقری نیز با مورا در تماس و مشورت است. همه برای رسیدن به توافق خوب در تلاشیم. خطوط قرمز خود را به طرف غربی منعکس کرده‌ایم. در صورت وجود اراده واقعی آنها، آماده توافق خوب و فوری هستیم». علی واعظ مشاور و دست راست رابرت مالی مذاکره کننده ارشد ایران در توئیت خود آورده که ایران می‌تواند تحقیقات پادمانی را با انگیزه‌های سیاسی رد کند، اما واقعیت‌ این است که آژانس بین المللی انرژی اتمی در صورتی که اطلاعات معتبری وجود داشته باشد که تحقیقات بیشتر را تضمین کند، پرونده را نمی‌بندد! به نظر مذاکره کنندگان ایران باید به یک ساز و کار جدی برای احتمالات دبه در آوردن آمریکا (که ممکن است به شیوه‌های مختلف به آن دست بزنند) بیندیشند. در حالی که دولت بایدن هیچ تضمینی برای عدم خروج از توافق نمی‌دهد، کنگره از همین حالا سنگ اندازی را شروع کرده و مشخص نیست بایدن در دور بعدی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بر سر قدرت باقی بماند یا خیر.هوشمندی بر مبنای سیاست قطعی جمهوری اسلامی و ادامه مقاومت در مقابل زورگویی‌های آمریکا باید مثل همیشه ابزار اصلی تیم مذاکره کننده ایرانی در ادامه مذاکرات باشد. مورد دیگر اینکه بر خلاف نظر جریان رسانه‌ای اصلاح طلب که معتقد به فرصت ایجاد شده برای ایران به واسطه بحران اوکراین جهت گرفتن امتیاز از غرب در مذاکرات هستند، باید گفت جنس و ماهیت موضوع ایران و موضوع اوکراین با یکدیگر هم برای غربی‌ها و هم برای روسیه کاملاً متفاوت است و واشنگتن و مسکو این دو موضوع را جدا از هم می‌بینند.